ΙΔΕΟΔΕΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ: ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑ

Το ιδιοδεκτικό σύστημα, που συχνά αναφέρεται ως «έκτη αίσθηση», παίζει καθοριστικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή παρέχοντάς μας μια αίσθηση της θέσης, της κίνησης και του προσανατολισμού του σώματός μας. Προέρχεται από τη λατινική λέξη "proprius". 

Η ιδιοδεκτικότητα περιλαμβάνει την εσωτερική αντίληψη της κατάστασης του σώματός μας χωρίς να βασίζεται σε εξωτερικά ερεθίσματα. Αυτό το περίπλοκο αισθητηριακό σύστημα είναι απαραίτητο για τον συντονισμό των κινήσεων, τη διατήρηση της ισορροπίας και την πλοήγηση στο περιβάλλον μας.

Στην καρδιά της ιδιοδεκτικότητας βρίσκονται εξειδικευμένοι αισθητικοί υποδοχείς γνωστοί ως ιδιοϋποδοχείς, διάσπαρτοι στους μύες, τους τένοντες, τις αρθρώσεις και τους συνδετικούς ιστούς. Αυτοί οι υποδοχείς ανιχνεύουν αλλαγές στο μήκος των μυών, την ένταση και τις γωνίες των αρθρώσεων, στέλνοντας συνεχή ανατροφοδότηση στον εγκέφαλο σχετικά με τη θέση και την κίνηση του σώματος. Αυτές οι πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο επιτρέπουν στον εγκέφαλο να προσαρμόζει τις συσπάσεις των μυών και τις γωνίες των αρθρώσεων, διευκολύνοντας τις ακριβείς και συντονισμένες κινήσεις.

Μια συναρπαστική πτυχή του ιδιοδεκτικού συστήματος είναι η προσαρμοστικότητά του. Μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται νευροπλαστικότητα, ο εγκέφαλος μπορεί να τροποποιήσει τις συνδέσεις και τις αποκρίσεις του με βάση τις αισθητηριακές εισροές.

Το ιδιοδεκτικό σύστημα όχι μόνο επηρεάζει τις φυσικές μας ικανότητες αλλά παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στις γνωστικές λειτουργίες. Η έρευνα προτείνει μια ισχυρή σχέση μεταξύ της ιδιοδεκτικότητας και της χωρικής μνήμης, καθώς οι πληροφορίες που παρέχονται από τα ιδιοδεκτικά σήματα βοηθούν στη δημιουργία νοητικών χαρτών του περιβάλλοντός μας. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές σε δραστηριότητες όπως η εκμάθηση της πλοήγησης σε ένα νέο περιβάλλον ή η απόκτηση σύνθετων κινητικών δεξιοτήτων.

Η ανάπτυξη του ιδιοδεκτικού συστήματος σε ένα παιδί είναι μια συναρπαστική και κρίσιμη πτυχή της πρώιμης παιδικής ανάπτυξης. Αυτό το αισθητηριακό σύστημα αρχίζει να διαμορφώνεται από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζει να εκλεπτύνεται σε όλη την παιδική ηλικία. 

Βρεφική ηλικία (0-2 ετών):

Αντανακλαστικά: Από τη γέννηση, τα βρέφη εμφανίζουν βασικά αντανακλαστικά που περιλαμβάνουν το ιδιοδεκτικό σύστημα. Αυτό περιλαμβάνει το αντανακλαστικό Moro, όπου ένα μωρό απλώνει τα χέρια του ως απάντηση σε μια ξαφνική κίνηση ή θόρυβο.

Εξερεύνηση: Τα μωρά συμμετέχουν σε δραστηριότητες όπως το να πιάνουν, να πιάνουν και να φέρνουν αντικείμενα στο στόμα τους, παρέχοντας πρώιμη αισθητηριακή είσοδο στο ιδιοδεκτικό τους σύστημα.

Time Tummy Time: Η τοποθέτηση των βρεφών στο στομάχι τους κατά τη διάρκεια των εποπτευόμενων συνεδριών "tummy time" βοηθά στην ανάπτυξη της δύναμης του αυχένα και του άνω μέρους του σώματος, συμβάλλοντας στην ωρίμανση του ιδιοδεκτικού συστήματος.

Νηπιακή ηλικία (2-3 ετών):

Κίνηση: Καθώς τα νήπια αρχίζουν να μπουσουλάνε, να στέκονται και να περπατούν, λαμβάνουν συνεχή ιδιοδεκτική ανατροφοδότηση από τους μύες και τις αρθρώσεις τους, βελτιώνοντας την αίσθηση της θέσης και της κίνησης του σώματος.

Παιχνίδι και εξερεύνηση: Δραστηριότητες όπως η αναρρίχηση, το άλμα και το παιχνίδι με παιχνίδια που απαιτούν χειρισμό συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ιδιοδεκτικότητας.

Λεπτές κινητικές δεξιότητες: Η βελτίωση των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων, όπως το μάζεμα μικρών αντικειμένων, το σχέδιο και η στοίβαξη, ενισχύει περαιτέρω τις ιδιοδεκτικές ικανότητες.

Προσχολική και πρώιμη παιδική ηλικία (3-6 ετών):

Ακαθάριστες κινητικές δεξιότητες: Οι δραστηριότητες τρεξίματος, άλματος, πηδήματος και παράλειψης γίνονται πιο συντονισμένες, παρέχοντας ενισχυμένη ιδιοδεκτικότητα.

Χωρική επίγνωση: Τα παιδιά αναπτύσσουν καλύτερη κατανόηση της θέσης του σώματός τους στο διάστημα, βοηθώντας σε δραστηριότητες όπως η πλοήγηση μέσα από εμπόδια και τα αθλήματα.

Αισθητηριακό Παιχνίδι: Η ενασχόληση με δραστηριότητες που περιλαμβάνουν διαφορετικές υφές, βάρη και αντιστάσεις βοηθά στην περαιτέρω βελτίωση των ιδιοδεκτικών ικανοτήτων.

Μέση παιδική ηλικία (6-12 ετών):

Αθλητισμός και Δραστηριότητες: Η συμμετοχή σε οργανωμένα αθλήματα και σωματικές δραστηριότητες συνεχίζει να ενισχύει το ιδιοδεκτικό σύστημα καθώς τα παιδιά βελτιώνουν τον συντονισμό και τη χωρική τους επίγνωση.

Σύνθετες κινητικές δεξιότητες: Η απόκτηση πιο σύνθετων κινητικών δεξιοτήτων, όπως η οδήγηση ποδηλάτου ή η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, περιλαμβάνει μια περίπλοκη αλληλεπίδραση ιδιοδεκτικής ανατροφοδότησης.

Με αγάπη,

Καρκανιά Εύη 

Λογοθεραπεύτρια-Λογοπεδικός

Εmail επικοινωνίας - διευκρινήσεων: tobalonitoulogou@gmail.com

Follow 🎈 on Instagram: speech_balloon

«Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης - αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής-αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»